افسردگی بعد از زایمان یک بیماری روانی جدی است که علاوه بر اینکه مغز را درگیر می کند روی رفتار فرد تاثیر منفی می گذارد. این اختلال سلامت جسمی فرد را به خطر می اندازد و در روابط مادر ونوزاد اختلال ایجاد می کند. فردی که دچار افسردگی بعد از زایمان می شود اغلب اوقات احساسات غم انگیزی را تجربه می کند. یکی از عوارض این نوع افسردگی این است که مادر تمایلی به مراقبت از نوزاد خود ندارد. افسردگی بعد از زایمان از هر ۱۰۰ مادری که به تازگی زایمان کرده اند ۱۰ تا ۱۵ نفر را درگیر می کند و معمولا یک تا دو ماه بعد از زایمان علائم خود را نشان می دهند. یک سوم زنان در طول دوران بارداری دچار افسردگی می شوند.
بطور کلی افسردگی نوعی اختلال خلقی است که باعث احساس مداوم غم و اندوه و از دست دادن علاقه و انگیزه می شود. افسردگی شایعترین اختلال خلقی در جهان است و زنان دو برابر بیشتر از مردان به آن مبتلا می شوند. افسردگی بعد از زایمان نوعی از افسردگی است که در طول دوران بارداری و بعد از زایمان اتفاق می افتد و در برخی از زنان شایع است.
برخی از علائم افسردگی مانند تغییرات خواب و اشتها، تغییر در سطح انرژی و کاهش میل جنسی مشابه علائم بارداری است، به همین دلیل ممکن است بسیاری از افراد در دوران بارداری متوجه افسردگی نشوند و درمان را شروع نکنند. عدم درمان افسردگی در زمان بارداری باعث ادامه پیدا کردن این اختلال بعد از زایمان می شود. به همین دلیل بسیاری از موارد ابتلا به افسردگی پس از زایمان قبل از زایمان و در دوره بارداری به افسردگی مبتلا بوده اند. از طرفی بسیاری از زنان به دلیل ترس از ننگ بیمار روانی بودن درباره تغییر حالات روانی خود با پزشک خود حرفی نمی زنند و باعث می شوند این اختلال در دوران بارداری بدون درمان باقی بماند و بعد از زایمان شدیدتر شود.
متاسفانه بسیاری از پزشکان در دوران بارداری مادر بیشتر روی سلامت جسمی مادر تاکید می کنند و سلامت روانی مادر را نادیده می گیرند. این موضوع می تواند شیوع اختلال افسردگی بعد از زایمان را افزایش دهد.
چه عواملی موجب افسردگی بعد از زایمان می شود؟
- یکی از دلایل اصلی افسردگی بعد از زایمان تغییرات هورمونی است که در دوران بارداری اتفاق می افتد. در زمان بارداری میزان هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون به بالاترین حد خود می رسد و بعد از زایمان به سرعت کاهش میابد و به حالت نرمال بر می گردد این تغییرات هورمونی از دلایل اصلی ابتلا به افسردگی پس از زایمان محسوب می شود. زیرا تغییرات ناگهانی و افزایش این هورمونها تغییراتی در مغز ایجاد می کند که منجر به اختلالاتی مثل افسردگی در دوران بارداری و بعد از آن می شود.
- از دیگر دلایل ابتلا به اختلال افسردگی بعد از زایمان کم کاری تیرویید است که منجر به ایجاد افسردگی در دوران بارداری و بعد از زایمان شود.
- داشتن سابقه افسردگی یا اختلال دیسفوریک قبل از قاعدگی می تواند یکی از دلایل ابتلا به افسردگی بعد از زایمان باشد.
- سن مادر در دوران بارداری عامل مهمی در ابتلا به این اختلال است. هرچقدر مادر در زمان بارداری جوانتر باشد خطر ابتلا به افسردگی بعد از زایمان افزایش میابد.
- حمایت های خانوادگی محدود و تک سرپرست بودن و محیط پرتنش در دوران بارداری از جمله دلایل ابتلا به اختلال افسردگی پس از زایمان است.
- درگیری زناشویی و خشونت خانوادگی و اختلافات با همسر می تواند زمینه اختلالات خلقی در دوران بارداری و بعد از زایمان را ایجاد کند.
- بارداری ناخواسته و استرس ناشی از عدم توانایی برای بزرگ کردن کودک از دلایل دیگر ابتلا به افسردگی است.
علائم افسردگی بعد از زایمان :
اگر هریک از علائم زیر را بیشتر از دو هفته تجربه کردید بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا درباره احتمال تشخیص اختلال افسردگی بعد از زایمان اطمینان پیدا کنید. علائم این اختلال عبارتند از:
- احساس بی قراری و بی ثباتی خلقی
- احساس غم و ناامیدی
- گریه ی زیاد
- افکاری درباره صدمه زدن به نوزاد
- عدم علاقه به نوزاد
- فقدان انرژی و انگیزه
- کاهش یا افزایش در میزان اشتها و خواب
- مشکل در تصمیم گیری
- ضعف تمرکز
- مشکلات مربوط به حافظه
- احساس بی ارزشی و احساس گناه
- احساس بی کفایتی از وظیفه مادری
- از دست دادن علاقه و لذت
- عقب نشینی از دوستان و خانواده
- اضطراب بیش از حد درباره کودک
- کاهش اعتماد به نفس
- افکار خودکشیافسردگی بعد از زایمان ممکن است ۱تا ۳روز بعد از زایمان شروع شود یا در مواردی ۱ماه بعد از زایمان علائم بروز نماید. البته در بسیاری از موارد افسردگی در طول دوران بارداری یا قبل از آن شروع می شود و به دلیل عدم درمان به موقع بعد از زایمان ادامه می یابد. تشخیص:
برای تشخیص اختلال افسردگی در دوران بارداری ابزارهای استانداردی برای غربالگری اضطراب و افسردگی وجود دارند. یکی از این ابزار ها پرسشنامه هایی هستند که در آن سوالاتی درباره تغییرات خلق و خو و اضطراب از فرد پرسیده می شود و در آخر با نمرات بدست آمده تشخیص مناسب داده می شود. برای تشخیص این اختلال پزشک سوالاتی از قبیل اینکه آیا در یک ماه گذشته احساس کمبود، فقدان، افسردگی، ناامیدی و از دست دادن علاقه داشته اید یا خیر را از شما بپرسد
تحقیقات نشان می دهند غربالگری در دوران بارداری برای تشخیص و درمان افسردگی نتایج مثبتی به همراه داشته است.
عوارض ابتلا به افسردگی بعد از زایمان :
افرادی که به افسردگی بعد از زایمان مبتلا می شوند تمایلی برای مراقبت کردن از خود و نوزادشان ندارند. توصیه های پزشکی را رعایت نمی کنند. تغذیه نامناسب دارند و ممکن است نتوانند خوب غذا بخورند. این اختلال در برخی از افراد ریسک پذیری را افزایش می دهد و منجر به مصرف دخانیات و الکل می شود که باعث آسیب رساندن به مادر و نوزاد می شود.
تحقیقات حاکی از آن است که افسردگی در دوران بارداری ممکن است خطر زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد را افزایش دهد. افسردگی بعد از زایمان در پیوند بین مادر و نوزاد اختلال جدی ایجاد می کند.پیشگیری از ابتلا به افسردگی بعد از زایمان :
آماده شدن برای بچه دار شدن گاهی می تواند استرس زا باشد اما آنچه در درجه اول اهمیت دارد سلامتی مادر است زیرا در صورت سلامت جسمی و روانی مادر می توان به وضعیت سلامت نوزاد امیدوار بود. بنابراین برای اینکه بتوانید زایمان موفقیت آمیزی داشته باشید تا نوزاد سالمی به دنیا بیاورید ابتدا باید مراقب سلامت خود باشید. برای مراقبت از وضعیت خود در دوران بارداری و پیشگیری از ابتلا به اختلالاتی مثل افسردگی باید مراقب سلامت جسمی و روانی خود باشید. برای این امر مهم تا حد امکان در دوره بارداری و بعد از زایمان کارهای پرفشار را کاهش دهید. فعالیت های آرامش بخش انجام دهید. از حمایت خانواده و همسرتان بهره ببرید. مراقب تغذیه و برنامه غذایی خود باشید. خواب کافی داشته باشید. استرس و اضطراب خود را کنترل کنید. ورزش کنید. از مصرف الکل ،سیگار و مواد مخدر اجتناب کنید. درصورتیکه در دوران بارداری احساس اضطراب و استرس می کنید با یک روانشناس مشورت کنید.
درمان افسردگی پس از زایمان :
درمان اختلال افسردگی بعد از زایمان ترکیبی از دارودرمانی و روان درمانی است. در مواردی که افسردگی در دوران بارداری یا قبل از بارداری ایجاد شده باشد ممکن است پزشک شما داروی ضدافسردگی برایتان تجویز کند .داروهای ضدافسردگی در دوران بارداری بی خطر هستند اما در مواردی احتمال نواقص هنگام تولد را برای نوزاد افزایش می دهند و ممکن است باعث نابهنجاری قلب و جمجمه در جنین شوند. بنابراین مصرف یا قطع هرگونه دارو در دوران بارداری باید تحت نظر پزشک انجام شود.
از مصرف خودسرانه یا قطع ناگهانی داروهای ضدافسردگی جدا خودداری کنید زیرا قطع ناگهانی این داروها در دوران بارداری بدون اطلاع پزشک ممکن است عوارض جبران ناپذیری برای مادر و جنین داشته باشد.
درباره مصرف داروهای ضدافسردگی با پزشک خود مشورت کنید. پزشکتان به شما کمک خواهد کرد تا علائم را مدیریت کنید و برنامه درمانی مناسبی را به شما پیشنهاد می کند که کمترین عوارض را برای شما و نوزاد داشته باشد.
مقالات مرتبط :
مرکز مشاوره تلفنی «پیام مشاور» این امکان را برای شما فراهم کرده تا بدون حضور فیزیکی و از سراسر کشور با متخصصین روانشناس در ارتباط بوده و سوالات برای این کار از تلفن ثابت بدون گرفتن کد با شماره ۹۰۹۹۰۷۲۰۲۶ تماس بگیرید. همکاران ما از ۸ صبح تا ۱۲ شب حتی ایام تعطیل پاسخگوی شما هستند.
